Έντβαρτ Μουνκ

Ο Έντβαρτ Μουνκ (Edvard Munch, 1863 – 1944) ήταν Νορβηγός ζωγράφος. Το πιο γνωστό έργο του, Η Κραυγή, αποτελεί έναν από τους εμβληματικούς πίνακες της παγκόσμιας τέχνης.

Η παιδική του ηλικία επισκιάστηκε από ασθένεια, πένθος και το φόβο μήπως κληρονομήσει μια ψυχική κατάσταση που διέτρεχε την οικογένειά του. Σπούδασε στη Βασιλική Σχολή Τέχνης και Σχεδιασμού στη Χριστιανία (σήμερα Όσλο), όπου άρχισε να ζει μια μποέμικη ζωή υπό την επήρεια του μηδενιστή Χανς Γέγκερ, που τον παρότρυνε να ζωγραφίσει τη δική του συναισθηματική και ψυχολογική κατάσταση («ζωγραφική ψυχής»). Από αυτό προέκυψε το ξεχωριστό του ύφος.

Στο Παρίσι έμαθε πολλά από τους Πωλ Γκωγκέν, Βίνσεντ βαν Γκογκ και Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ, ειδικά τη χρήση τους του χρώματος.

Την Κραυγή την εμπνεύσθηκε στη Χριστιανία. Σε μια σελίδα στο ημερολόγιό του με ημερομηνία, Νίκαια, 22 Ιανουαρίου 1892, ο Μουνκ περιγράφει την έμπνευσή του για τον αρχικό πίνακα:

«Περπατούσα σ′ ένα μονοπάτι με δυο φίλους – ο ήλιος έπεφτε – ξαφνικά ο ουρανός έγινε κόκκινος σαν αίμα – σταμάτησα, νιώθοντας εξαντλημένος, και στηρίχτηκα στο φράχτη – αίμα και γλώσσες φωτιάς πάνω από το μαύρο-μπλε φιόρδ και την πόλη – οι φίλοι μου προχώρησαν, κι εγώ έμεινα εκεί τρέμοντας από την αγωνία – κι ένιωσα ένα ατέλειωτο ουρλιαχτό να διαπερνά τη φύση.»

Ο αρχικός γερμανικός τίτλος που δόθηκε στον πίνακα από τον Μουνκ ήταν Der Schrei der Natur (Ο Λυγμός της Φύσης).

Η «Κραυγή» απεικονίζει μια αγωνιούσα μορφή με φόντο ουρανό σε χρώμα κόκκινο του αίματος και συμβολίζει το ανθρώπινο είδος κάτω από τη συντριβή του υπαρξιακού τρόμου, αλλά και την ψυχική διαταραχή.

Μεταξύ 1893 και 1910 έφτιαξε δύο ζωγραφισμένες εκδοχές της και δύο σε παστέλ, καθώς και μια σειρά από εκτυπώσεις. Ένα από τα παστέλ πέτυχε τελικά την τέταρτη υψηλότερη ονομαστική τιμή που έχει πληρωθεί ποτέ για πίνακα σε δημοπρασία.

Ενώ η φήμη και ο πλούτος του μεγάλωνε η συναισθηματική του κατάσταση παρέμενε ανασφαλής. Μια κατάρρευση το 1908 τον ανάγκασε να σταματήσει τη μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και ενθαρρύνθηκε από την αυξανόμενη αποδοχή του από το λαό της Χριστιανίας και τις εκθέσεις του στα μουσεία της πόλης. Τα τελευταία του χρόνια τα πέρασε δουλεύοντας ειρηνικά και ιδιωτικά. Παρόλο που τα έργα του απαγορεύτηκαν στη ναζιστική Γερμανία, τα περισσότερα από αυτά επέζησαν του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εξασφαλίζοντας του μεγάλη κληρονομιά.