Η αγγειοπλαστική στην αρχαία Ελλάδα

Μελανόμορφος και ερυθρόμορφος ρυθμός

Αρχαϊκή Περίοδος (700 π.Χ. – 480 π.Χ.) και Κλασική Περίοδος (480 – 330 π.Χ.)

Η αγγειοπλαστική γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη στην αρχαία Ελλάδα , ιδιαίτερα τον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. Οι αγγειοπλάστες στα εργαστήρια κεραμικής κατασκεύαζαν πήλινα αγγεία για να καλύψουν τις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων όπως η ανάγκη για την αποθήκευση και μεταφορά του κρασιού και του λαδιού. Από τις παραστάσεις των αγγείων οι ιστορικοί παίρνουν πολλές πληροφορίες για την καθημερινή ζωή και την μυθολογία των αρχαίων Ελλήνων.

Πώς κατασκευάζονταν τα πήλινα αγγεία

Αρχικά χρειαζόταν κατάλληλο χώμα, πηλόχωμα ή άργιλος. Ο πηλός που χρησιμοποιούσαν στην Αττική ήταν εξαιρετικής ποιότητας. Μια από τις τοποθεσίες που και στα αρχαία χρόνια ήταν πλούσια σε χωμα κατάλληλο για πηλό συμπίπτει με το σημερινό Μαρούσι που είναι και σήμερα γνωστό για τα κεραμικά του. Ο πηλός τοποθετείτο σε διαδοχικές δεξαμενές και τον έπλεναν πολλές φορές έτσι ώστε να καθαριστεί από άχρηστα υλικά, όπως πέτρες, ρίζες, ξυλαράκια. Στη συνέχεια τον φύλαγαν σε σκοτεινές και υγρές αποθήκες.

Για να φτιάξουν ένα αγγείο, έπλαθαν τον πηλό πολύ καλά ώστε να μην έχει φυσαλίδες αέρα και να μη ραγίσει στο ψήσιμο. Ο πηλός έπαιρνε μορφή πάνω στον κεραμικό τροχό, ένα βαρύ δίσκο από ξύλο, πέτρα ή πηλό που στηριζόταν σε έναν άξονα καρφωμένο στη γη. Τα μικρά αγγεία κατασκευάζονταν μονοκόμματα, εκτός από το πόδι και τις λαβές τα οποία ο αγγειοπλάστης έφτιαχνε ξεχωριστά και στη συνέχεια τα συναρμολογούσε με υγρό πηλό. Τα μεγάλα αγγεία αποτελούνταν από πολλές οριζόντιες ζώνες οι οποίες ενώνονταν και πάλι με υγρό πηλό. Όταν το αγγείο ήταν έτοιμο, το άφηναν να στεγνώσει σε χώρο σκιερό.

Μετά το πλάσιμο ακολουθούσε η διακόσμηση. Ο αγγειογράφος ετοίμαζε ένα προσχέδιο της παράστασης και στη συνέχεια την ολοκλήρωνε. Τα “χρώματα”, τα υλικά δηλαδή που χρησιμοποιούσε ο καλλιτέχνης, ήταν ουσιαστικά κατάλληλα προετοιμασμένος πηλός ο οποίος ανάλογα με τα συστατικά που περιείχε, έδινε τα διαφορετικά “χρώματα” με το ψήσιμο.

Το ψήσιμο γινόταν σε 3 στάδια και η θερμοκρασία ψησίματος κυμαίνονταν από σε 800-950°C.

Τα αγγεία, ανάλογα με τη διακόσμηση, διακρίνονται σε μελανόμορφα και ερυθρόμορφα:

• Στα μελανόμορφα αγγεία χρωμάτιζαν τις μορφές με μαύρο (μελανό) χρώμα, ενώ στα
• Ερυθρόμορφα οι μορφές είχαν το ερυθρό (κόκκινο) χρώμα του πηλού και τα υπόλοιπα μέρη του αγγείου καλύπτονταν με μαύρο χρώμα.

Πηγές

ΠΛΑΤΗ, Μ. και  ΜΑΡΚΟΥ, Ε. (2009) Πηλός, τροχός, καμίνι: Τα αγγεία του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Αθήνα: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης- Ίδρυμα Νικολάου και Ντόλλης Γουλανδρή- Εκπαιδευτικά Προγράμματα. https://www.slideshare.net/11dimaigal/ss-43859090

ΖΩΓΡΑΦΟΣ, Θ., ΑΞΑΟΠΟΥΛΟΥ, Α., ΜΠΕΣΣΑΣ, Δ., ΜΠΕΣΣΑ, Ε. Εικαστικά: Γ’ και Δ’ Δημοτικού. Αθήνα: Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος».

ΑρχαΪκή Εποχή, Μελανόμορφος και Ερυθρόμορφος Ρυθμός https://www.slideshare.net/11dimaigal/ss-43860195